Ο Ηρακλείδης ο Λέμβος ήταν αρχαίος Έλληνας περιπατητικός φιλόσοφος, ιστορικός, που γεννήθηκε στον Πόντο, κατ΄άλλους στην Αλεξάνδρεια (Αιγύπτου) ή στην Οξύρυγχο της Αιγύπτου. Έζησε κατά τον 2ο αιώνα π.Χ. και χρημάτισε διοικητικός υπάλληλος στην Αίγυπτο επί Βασιλέως Πτολεμαίου Στ’ του Φιλομήτορα. Από τη θέση του αυτή συνέβαλε στη σύναψη συνθήκης μεταξύ του Πτολεμαίου και του Βασιλέως της Συρίας Αντίοχου Δ’ του Επιφανή το 170 π.Χ.

Ο Ηρακλείδης ο Λέμβος έγραψε μεταξύ άλλων «Ιστορία» σε 37 βιβλία, «Λεμβετικόν λόγον«, επιτομή των «Βίων» του Σατύρου και επιτομή της «Διαδοχής» του Σωτίωνα και ίσως και το «Περί Πολιτειών» σύγγραμμα, του οποίου συγγραφέας φέρεται ο Ηρακλείδης ο Πόντικός.

* Το προσδιοριστικό όνομα Λέμβος δεν αφορά καταγωγή αλλά σε μεταφορική σημασία σημαίνει κόλακας και παράσιτος.